Dünyada insanlar yerleşik hayata geçtiğinden itibaren çeşitli yönetim sistemleriyle yönetilmiştir.
Mesela Anarşi; toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Yani yöneticileri olmayan bir yönetim şeklidir.
Mesela Oligarşi:
siyasal iktidarın küçük ve ayrıcalıklı bir grup insanın elinde toplandığı bir yönetim biçimidir.
Güç az sayıda kişiye aittir.
Bu kişiler genellikle zenginler, soylular, askeri liderler veya belirli bir aile ya da elit sınıf olabilir.
Halkın çoğunluğu siyasal kararlarda söz sahibi değildir. Kararlar, toplumun değil, bu küçük grubun çıkarlarını korumaya yönelik alınır.
Mesela Monarşi: Monarşi, egemenliğin (devlet yönetme yetkisinin) tek bir kişinin elinde bulunduğu bir yönetim biçimidir. Bu kişi genellikle bir kral, kraliçe, imparator ya da padişahtır. Monarşi, tarih boyunca en yaygın yönetim sistemlerinden biri olmuştur.
Gelelim demokrasiye:
Demokrasi, halkın kendi yöneticilerini seçebildiği ve devlet yönetimine doğrudan ya da dolaylı olarak katılabildiği bir yönetim biçimidir. Demokrasinin temel özellikleri;Egemenlik halkındır, seçimler vardır,
Hukukun üstünlüğü geçerlidir, İfade özgürlüğü, basın özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü gibi temel hak ve özgürlükler korunur, Çoğulculuk ve katılım esastır: Farklı görüşlerin temsil edilmesine ve halkın karar süreçlerine katılmasına imkân tanınır. Demokraside muhalefet etkindir ama Otokriside zayıflatılır ya da susturulur.
Türkiye demokrasi yönetimi ile yönetiliyor. Ama nedense bugünlerde otokrasiden bahsediliyor. Otokrasi ne demek; siyasi iktidarın devlet ve hükûmet başkanı tarafından mutlak biçimde kullanıldığı bir yönetim biçimidir.
Demokraside egemenlik halktadır, otokraside egemenlik ise tek bir kisidedir. Demokraside güçler ayrılığı (yasama,yürütme, yargı) vardır ama Otokriside genellikle yoktur.
Demokraside basın özgürlüğü vardır ama Otokriside kısıtlıdır veya baskı altındadır.
Peki neden Otokrasi tartışılıyor? Bizle ne alakası var değil mi? Biz demokratik bir ülkeyiz. Seçme ve seçilme hakkımız var. Seçim zamanı geldiğinde herkes oy kullanma hakkını kullanıyor. Peki neden Halk bir an önce seçim istiyor? Seçim tarihi 2028 değil mi?
Kadın cinayeti, insan hakları ihlali, kamuda şiddet neden arttı? Bunu ben söylemiyorum; istatistiksel veriler söylüyor.
Büyükşehir Belediyelerine operasyonlar yapılıyor. Tabiki suçlu cezasını çekmeli ama suç ihtimali ya da operasyon hep muhalif parti belediyelerine yapılınca acaba halk ne düşünüyor? Bundan dolayı da erken seçim istiyor olabilir mi? Ya da demokrasi de herkes yargı karşısında eşit muamele görür değil mi?
Basın özgürlüğümüzde var. Türkiye 2024 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde Türkiye, 180 ülke içerisinde 158'inci sırada yer aldı. Yani iyi değiliz. O zaman demokratik bir ülkede yaşıyoruz diyebilir miyiz? Ya da dünyadaki demokratik ülkeler sıralamasında neden ilk sıralarda değil. Türkiye, demokrasi endeksinde 179 ülke içinde 147. sırada...
Son zamanlarda sadece Türkiye'de değil; dünyada otokrasiden çok sık bahsedilmeye başlandı. Demokrasinin Çeşitleri Enstitüsü’nün raporu dünya siyasetinde demokratik anlamda birçok unsurun kötüye gittiğini gösteriyor. Buna göre 2011 yılında dünya nüfusunun yüzde 49’u otokrasilerde yaşarken bu oran 2021 yılında yüzde 70’e kadar yükseldi. 2021 yılında dünya nüfusunun demokrasi seviyesi 1989 yılına geriledi. Acaba neden?
Belki de iktidardaki güç, popülizm ve kısa vadeli çıkarlar dünya genelindeki yönetimlere cazip gelmiş olabilir. Belki başlangıçta yönetimler kazanabilir ama halk kaybeder. Sosyal barış bozulur, mülkiyet hakkı gidebilir, bağımsız yargı riske girebilir, gelir dağılımı bozulabilir. Ve bu durum eninde sonunda yönetenleri de etkiler. Domino taşı gibidir. Kimse bu sistemin yada sistemsizliğin kendine dokunmayacağını düşünmesin. Yani açıkçası otokraside kimse güvence altında değildir.
Peki neden Otokrasi bu kadar arttı? Otokrasi darbe veya devrimlerle olur. (Örneğin askeri darbeler). Demokratik sistemlerin aşınmasıyla olur (örneğin liderlerin gücü ele geçirmesi). Ya da geleneksel Monarşilerin devamıyla. Sizce hangisi olabilir?
Ya da bu seçeneklere bir seçenek daha ekleyelim mi? Mesela halkın nasıl yönetileceğine kendinin karar vermesi...
Bunu hangi unsurlar etkiler? Halkın eğitim düzeyi, rehaveti, din ve ahlâk unsurları vb. olabilir mi?
Hani derler ya"Boş çuval dik durmaz." diye. Gerçekten öyle.
Yani kısacası bundan önceki yazımda da bahsetmiştim. Coğrafya kaderimizdir değil de, tercihlerimiz kaderimizdir demiştim. Mesela eğitim ve refah düzeyi yüksek ülkelerde Otokrasi asla işlemez. Eninde sonunda kaybeder.
Sözün kısası bir kişiye ya da bir zümreye ne kadar güç verilirse, o kadar elde ettiğimiz kazanımları kaybetme riskimiz artar. Konuşan sadece lider ve belirli bir zümre olmamalı. Konuşan daima halkın iradesi olmalı.
Yani Demokrasi her daim olmalı...
Facebook Yorum
Yorum Yazın